Lindebast splitsen - een vraag voor hout/bomenkenners

[Anneke]

Zoals jullie wellicht weten houd ik erg van het werken met lindebast.

Twee jaar geleden hadden we de bomen voor het huis geknot en de bast laten roten. Na verloop van tijd lieten de laagjes prachtig van elkaar los:


Vorig jaar hebben we de bomen van de buren geknot. Ook lindes, maar toch een beetje andere dan de onze. Eén van de verschillen is bijvoorbeeld de mate waarin ze onderaan uitlopen. Gedurende de zomer hebben we de bast weer laten roten, maar op één of andere manier lieten de laagjes niet half zo netjes van elkaar los als het jaar daarvoor. En als ze wel loslieten, voelden ze stugger en harder dan die van onze eigen linden.

In de winter hebben we de bast laten drogen en de afgelopen twee maanden heb ik weer een lading in een emmer water laten gezet om verder te roten. Gisteren weer ermee aan de slag, maar nog steeds laten de laagjes niet behoorlijk van elkaar los. Veel werk voor weinig resultaat.

Ik begin me nu af te vragen wat hier oorzaken van kunnen zijn... zouden we ze te vroeg hebben geknot? Of kunnen verschillende soorten linden echt zo verschillend qua structuur zijn? Of zou de leeftijd van de takken een rol spelen? Of...?

Misschien dat een van de bomen/houtkenners ideeën heeft?

[Een pan's hobby kok]

Ik zou zo te horen denken dat het met de sapstroom te maken heeft. (hoe natter de grond hoe losser de struktuur van de bast)
Maar het is bij de buren dan is het niet dat denk ik 

[oud deelnemer 4]

vele kleine verschillen kunnen al een verandering in bast veroorzaken, denk maar aan de berk
de eene ruwe berk laat makkelijkschilvers bast los en de volgende ruwe brk niet zo makkelijk

zijn het de zelfde soort linde?, er zijn natuurlijk veel sub-soorten en variatie's

krijgen de bladeren even veel licht? of krijgt de stam van de eene meer licht?

groeitde stam recht, of groeit het scheef/krom zodat er een kant vd bast meer onder spanning groeit?

kan door veel kleine verschillen veroorzaakt worden, ik kan er met de info die ik heb niet een oordeel over vellen

[Roel]

Tja Til, dat is nu net het vreemde. De bomen zijn Hollandse lindes, zijn even oud, hebben dezelfde standplaats/grondsoort, staan even ver van het huis en van de straat. Het enige verschil dat je er aan kan zien is het tijdstip van uitlopen en afvallen van de bladeren, dat scheelt ongeveer een dikke week dat die van de buren eerder zijn. Ik zie niet waar dat een verschil zou maken met die van ons, maar ja, wat ík niet zie.....

Tarááááá!



Klus geklaard...

[oud deelnemer 4]

hmmm, blijft een raar iets die natuur

ik zou idd geen reden kunnen bedenken waarom de ene boom anders reageerd

heb je het op de zelfde manier laten rotten?
zelfde bak, hoeveelheid water, zonlicht en warmte hetzelfde?
zodat de bacteriegroei het zelfde is?

[Anneke]

@Tilia: ik heb niet echt het idee dat het water veel heeft uitgemaakt, het stonk even erg als vorige keer... Maar het zou natuurlijk kunnen.
De bomen verschillen wel wat, die bij ons lopen van onderen veel meer uit dan die van de buren, vooral de ene.

@Herman/Roel: Wie weet speelt de bodem ook nog mee. Want, als ik me goed herinner Roel, loopt zo ongeveer op de grens tussen de huizen een flink verval in de vaste bodemlaag. Toch? En dan zou er dus wel degelijk een verschillende bodemstructuur en vooral vochtigheid kunnen zijn.

Nog een andere mogelijkheid is dat we de tweede keer wat vroeger de bomen hebben geknot, en dat daardoor (ondanks dat we de bast er pas later af hebben gehaald) toch andere stoffen in de bast hebben gezeten.

[Terra]

Ik heb geen praktijk ervaring met roten, en verwacht ook niet direct een antwoord te hebben op jullie raadsel.
Maar ik kan natuurlijk wel meedenken...

Tussen de vezels van de meeste planten bevind zich pectine. Deze kleefstof houd de vezelbundels bij elkaar. Door een bacterieel proces tijdens het roten wordt de pectine afgebroken en kan men de vezels loshalen. Klopt dit een beetje?
De hoeveelheid en samenstelling van de bacterieflora lijkt mij van invloed op het rotings proces. De bacterieen die nodig zijn worden niet toegevoegd maar komen vanuit water, lucht en de takken toch?. Bacterie groei en metabolisme is sterk afhankelijk van omgevingsfactoren zoals voeding, temperatuur en aan- afwezigheid van zuurstof wat weer sterk van invloed op het resultaat. Dit herken ik van uit bier en wijn maken (zonder gezonde en juiste gistgroei, geen lekkere bier/wijn)
Ik vermoed dus dat er iets mis is gegaan met de bacterie samenstelling. Weet het niet zeker natuurlijk maar deze jongens zijn wel verantwoordelijk voor het oplossen van de pectine. Misschien is het een optie om enkele takken van de andere lindeboom toe te voegen aan het rotingsproces.  Hiermee worden wellicht de juiste bacterie stammen ge-ent, welke zich kunnen vermeerderen en hun werk kunnen doen in het nieuwe brouwsel. Zomaar een gedachte.

Terra
 

[Roel]

Ik denk inmiddels dat het wel van alles kan zijn. Ik heb al jarenlang vezels gewonnen uit wilg, iep, linde, eschdoorn, enz. en dit is voor het eerst dat ik zoiets mee maak.
Anneke opperde de sterk aflopende oerbank ter plekke, maar dat is enkel verderop in de tuin waargenomen, van voor het huis weet ik het niet. Dus geen bewijs.
Alles is eigenlijk net zo verlopen als andere keren, met dit verschil dat deze vezels onwillig zijn.....
Resultaten echter uit het verleden bieden....blablabla.... zo zie je maar weer...

[jorn]

Terra heft een goed punt. In zijn verklaring kan ik mij vinden.
Ik heb nog wel een toevoeging die wellicht een ander licht op de zaak werpt. Misschien zit er een aantasting in een van de bomen waardoor hij anders reageert. Deze aantastingen zijn over het algemeen schimmels. Sommige schimmels tasten het kernhout aan, anderen het spinthout en sommige beide. Dan heb je ook nog witrot, bruinrot en zachtrot. Stel dat je een witrot hebt die het spinthout aantast zal je dit kunnen zien in de bast van de boom. Een veel voorkomende aantasting die dit kan veroorzaken is honingzwam. Overigens hoeft een aantasting niet direct zichtbaar te zijn in de vorm van paddestoelen en dergelijken. Het is goed mogelijk dat ze jaren aanwezig zijn voordat ze zich laten zien. Het knotten van bomen zorgt wel voor een vergrote kans op een aantasting.

[Anneke]

Dank jullie wel allemaal voor je bijdragen tot dusverre... ik had lang niet aan al die mogelijke factoren gedacht, en er zijn er vast nog wel meer...

Dank je ook, Terra, voor je vermelding dat het pectine is dat de laagjes aan elkaar houdt. Het "sop" voelde en rook op één of andere manier bekend, maar ik kon het niet thuis brengen... pectine dus.

Misschien dat ik volgende keer maar eens bewust onderscheid ga maken tussen de verschillende bakken met bast, en kijken of dat op zich al verschillend effect heeft...

[Anneke]

Een update...

Inmiddels heeft de lindebast dus alweer bijna een jaar in het water gestaan. En ziedaar, van de meeste stroken bast laten de binnenste laagjes nu keurig van elkaar los. De laagjes die aan de buitenkant en tegen de schors zitten, niet. En van sommige strips laten ook de binnenste nog steeds niet los.

Heel apart allemaal. In elk geval gaat het grootste deel dus redelijk goed en kan ik mijn voorraad weer aanvullen, al houd ik deze nieuwe voorraad maar weer apart van de rest, want het zou me niet verbazen als ze door het lange roten toch wat aan kwaliteit hebben ingeboet.

[TtB]

Bij mij in de buurt hebben ze een aantal linde bomen gekapt en daar heb ik stammen en takken van mee genomen om te kunnen twijnen, maar ik weet niet precies hoe het winnen van de laagjes gaat. Ik heb op het BC weekend wel geleerd hoe ik moet twijnen, maar dat is pas het tweede deel. Kan iemand mij uitleggen hoe en hoelang ik moet laten rotten en Wanneer te splijten enz.

Thijs

[Anneke]

Hallo Thijs en andere lindebast-liefhebbers,

Leuk dat je er ook mee aan de slag gaat! Ik ga er van uit dat je takken/stammen niet al te dik zijn (10 cm of zo) maar bij dikkere zal het ook wel lukken.
- Maak een lengtekerf over het onderste stuk en probeer of de bastlaag (enkele mm dik) makkelijk losgaat van het hout. Soms lukt dit met de hand, soms een beetje wrikken met een mes o.i.d. Je moet uiteraard wel wat kracht zetten, het is tenslotte stevig materiaal. Zo ja, kun je de bast in lange stroken eraf trekken. Soms is extra inkerven handig maar als het goed loslaat hoeft dat niet nodig te zijn. Je kunt dan zelfs hele "kokers" bast eraf halen.
- Leg de stroken (bij elkaar gebonden en verzwaard) in een stromend riviertje of anders in een kuip (opgerold kan ook). Zorg dat ze onder water liggen.
- Als je het in bakken hebt staan is regelmatig water verversen raadzaam.
- Heb geduld en probeer af en toe of de laagjes al loslaten van elkaar.

Als de bast niet makkelijk losgaat, kan het zijn dat je takken al wat uitgedroogd zijn, maar ook dan kun je nog best stroken eraf trekken. Misschien helpt het ook om enkele lengtekerven per tak te maken over de hele lengte en de takken dan in hun geheel onder water te leggen. Bij onze ervaringen van dit weekend leek het of het proces daardoor wel iets kon worden versneld/vergemakkelijkt.

Succes! Ik hoor graag je ervaringen!

1 - Bast inkerven.jpg (94.46 KiB) 3940 keer bekeken

2 - Bast loshalen.jpg (95.06 KiB) 3940 keer bekeken

3 - Bast afpellen.jpg (141.86 KiB) 3940 keer bekeken

4 - Bast in bakken doen.jpg (298.96 KiB) 3940 keer bekeken

5 - Het roten kan beginnen.jpg (186.2 KiB) 3940 keer bekeken

[TtB]

Bedankt anneke

Ik heb gedaan wat je zei en ziet er goed uit (al zeg ik het zelf) nu afwachten hoe het verder gaat

Thijs

[MichelVH]

1 - Bast inkerven.jpg

Ff totaal off-topic: Welk mes is dit? Het lijkt op iets van Mora maar heb deze nog nooit gezien.

Michel